Một trang chữ Thái cổ trong gia phả họ Lò Cầm, Mai Sơn, Sơn La và chữ ký, họ tên, dấu người viết bằng chữ Lai Pao - nửa phía dưới. (Nguồn: Lịch sử văn hóa dân tộc Thái)Một trang chữ Thái Đen được in ấn tại Hoa Kỳ (bởi người Thái tại Hoa Kỳ), nguồn: SILChữ Thái Việt Nam chính thức được thống nhất sử dụng từ 5/2008

Người Thái có ngôn ngữ và văn tự riêng. Các nhà dân tộc học hiện nay đã xếp tộc người này vào Nhóm nói tiếng Thái … ngữ hệ Nam Thái (Austro Thái) tức Thái Ka-đai.Do có chung một cội nguồn, ngôn ngữ Thái có tỷ lệ thống nhất cao. Đó là đặc điểm nổi bật mà khi tiếp xúc ai cũng nhận thấy. Đây là tiếng đơn âm, có thanh điệu. Cấu tạo câu theo thứ tự: chủ ngữ vị ngữ các thành phần khác. Trừ những câu mệnh lệnh thức, còn ít có trường hợp đảo ngược thứ tự này. Tiếng Thái Việt Nam là một phương ngữ được hợp bởi năm vùng thổ ngữ:

1. Thái Trắng miền cực bắc Tây Bắc.

2. Thái Đen vùng giữa miền Tây Bắc, thường gọi là tiếng Thái chín châu (Kwam Thai kau chaw muang).

3. Thái Đen ở huyện Yên Châu.

4. Thái Trắng ở huyện Phù Yên, Mộc Châu (Sơn La) hợp cùng Thái Đen, thường gọi là Tày Thanh (Man Thanh, Tay Nhại).

5. Nhóm Thái với các tên thường gọi là Tày Mương, Hàng Tổng, Tày Dọ ở mạn Tây bắc Hòa Bình và miền Tây Thanh Hóa, Nghệ An.

Văn tự Thái có nguồn gốc từ hệ chữ Sanskrit (Ấn Độ). Chữ Thái cổ Việt Nam thống nhất cách cấu tạo và đọc, nhưng lại có tám loại ký tự khác nhau, đó là: chữ Thái Đen, chữ Thái Trắng Mường Lay, chữ Thái Trắng Phong Thổ, chữ Thái Trắng Phù Yên, chữ Thái Trắng Mộc Châu, Mai Châu, Đà Bắc, chữ Thái Lai Xư (Tay Thanh), chữ Thái Lai Pao (Tương Dương, Nghệ An), chữ Thái Lai Tay hay chữ Thái Quỳ Châu (Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp thuộc tỉnh Nghệ An).

Trong giai đoạn 1954 - 1969, chữ Thái khu tự trị Tây Bắc cũ đã được cải tiến, thống nhất và mang tên Chữ Thái Việt Nam thống nhất. Từ tháng 5/2008 chữ Thái cải tiến mới được chính thức được đưa vào sử dụng, được gọi là chữ Thái Việt Nam.

Chữ Thái Việt Nam (Tai Viet) có vùng mã Unicode U+AA80..U+AADF [17], tuy nhiên các font chữ phổ biến hiện có trong máy tính không hiện được các ký tự này.

Bảng Unicode chữ Thái Việt Nam Official Unicode Consortium code chart: Tai Viet Version 13.0

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

U+AA8x

ꪀ

ꪁ

ꪂ

ꪃ

ꪄ

ꪅ

ꪆ

ꪇ

ꪈ

ꪉ

ꪊ

ꪋ

ꪌ

ꪍ

ꪎ

ꪏ

U+AA9x

ꪐ

ꪑ

ꪒ

ꪓ

ꪔ

ꪕ

ꪖ

ꪗ

ꪘ

ꪙ

ꪚ

ꪛ

ꪜ

ꪝ

ꪞ

ꪟ

U+AAAx

ꪠ

ꪡ

ꪢ

ꪣ

ꪤ

ꪥ

ꪦ

ꪧ

ꪨ

ꪩ

ꪪ

ꪫ

ꪬ

ꪭ

ꪮ

ꪯ

U+AABx

ꪰ

ꪱ

ꪲ

ꪳ

ꪴ

ꪵ

ꪶ

ꪷ

ꪸ

ꪹ

ꪺ

ꪻ

ꪼ

ꪽ

ꪾ

꪿

U+AACx

ꫀ

꫁

ꫂ

U+AADx

ꫛ

ꫜ

ꫝ

꫞

꫟